Czym są strategiczne mapy hałasu?
Strategiczne mapy hałasu tworzone są zgodnie z Prawem Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. dla miast o zaludnieniu powyżej 100 tys., głównych dróg, lotnisk i linii kolejowych. Dzięki temu możliwe jest informowanie społeczeństwa o zagrożeniu hałasem czy wprowadzenie zmian związanych z ochroną przed hałasem na danym obszarze. Treści zebrane w strategicznych mapach hałasu dotyczą zawsze ubiegłego roku kalendarzowego.
Jak długo aktualna jest mapa hałasu?
Stworzona mapa jest aktualna przez 5 lat. Aktualnie obowiązuje czwarta runda tworzenia map – trwa ona do 30 czerwca 2022 r. Wynika to z tego, że POŚ jest ustalone od momentu pojawienia się dyrektywy 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego oraz Rady w dniu 25 czerwca 2002 r. Dyrektywa wprowadziła obowiązek tworzenia strategicznych map hałasu i opracowanie programów ochrony przed hałasem.
Jak miasta próbują radzić sobie z hałasem?
Miasta w różnoraki sposób próbują ograniczać powstawanie i rozprzestrzenianie się hałasu na swoich terytoriach. Kluczowym działaniem rządu w tym przypadku jest POH – program ochrony przed hałasem. Zobowiązuje on uwzględnienie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego warunków akustycznych. Prawo ochrony środowiska z dnia 27 czerwca 2001 r. w zakresie akustyki opiera się na dwóch podstawowych zasadach. Pierwsza z nich to obowiązek utrzymania poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego. Druga reguluje jakie procedury należy wprowadzić, kiedy dopuszczalny poziom jest przekroczony.
Program ochrony przed hałasem a mapy hałasu
POH swoje dane opiera głównie na strategicznych mapach hałasu. Wprowadzenie tych map wymusiło na miastach monitorowanie hałasu na ich terenie. Dzięki temu możliwa jest walka z uciążliwym hałasem, ale także zapobieganie powstawania hałasu i kontrola nad zmianami. Mapy pozwalają opracować dane dla państwowego monitoringu środowiska i komisji europejskiej, planowania strategicznego czy planowania i zagospodarowania przestrzennego.
Z czego składają się mapy hałasu?
Konieczne jest aby składały się z części opisowej oraz części graficznej. Część opisowa zawiera informację o źródłach hałasu, terenie, metodzie pomiarowej, danych liczbowych uzyskanych w pomiarach. Końcowe podsumowanie części opisowej zawiera także analizę dokonanych pomiarów, a w szczególności określa tereny zagrożone hałasem, jak duży odsetek ludności jest narażony na hałas na danym terenie, jaki jest rozkład hałasu. Ujednolicenie treści map strategicznych jest ważne ze względu na dalsze ich porównania. W sytuacji kiedy mapy są tworzone w standardowy sposób możliwe jest zestawianie miast, dróg czy lotnisk ze sobą i ocenę ogólnego klimatu akustycznego
Co powinna zawierać część graficzna map hałasu?
Część graficzna to przedstawienie danych pomiarowych w postaci map: emisyjnej, imisyjnej i mapy terenów zagrożonych hałasem. W związku z nowym Rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska z dn. 1 lipca 2021 r. sprecyzowano szczegółowo zakres danych, które powinny znaleźć się w mapie hałasu i sposób ich prezentacji.
Co zawiera Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dn. 1 lipca 2021 r.?
Rozporządzenie precyzuje zakres map oraz wytyczne co do prezentacji wyników dla miast powyżej 100 tys mieszkańców oraz dla głównych dróg, linii kolejowych i lotnisk. Informacje zebrane są w formie dwóch załączników – pierwszy dla dużych miast, drugi dla poszczególnych źródeł hałasu.
Co należy uwzględnić tworząc mapę hałasu dla dużego miasta zgodnie z nowym Rozporządzeniem?
Zgodnie z Załącznikiem 1 Rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dn. 1 lipca 2021 r. należy uwzględnić wszystkie drogi publiczne, linie kolejowe i tramwajowe, lotniska, porty i miejsca prowadzenia działalności przemysłowej w granicach miasta. W części opisowej powinny znaleźć się: dokładne dane podmiotu wykonującego mapę, charakterystyki terenu i źródeł hałasu, parametry lotnisk i floty lotniczej, listy zakładów przemysłowych, dużych obiektów handlowych, a także parkingi powyżej 300 miejsc parkingowych i porty do obsługi statków o nośności co najmniej 1350 ton. Mapa powinna zawierać także dopuszczalne poziomy hałasu dla poszczególnych terenów, metody pomiarowe wykorzystane do opracowania mapy, szczegółowe wyniki pomiarów, kalibrację modelu obliczeniowego. We wnioskach powinny znaleźć się wskazania terenów zagrożonych i ilości osób narażonych na hałas, analiza kierunków zmian stanu akustycznego środowiska, wyniki analiz rozkładu hałasu. Podobnie jak w poprzednim przypadku mapa musi zaproponować działania, które umożliwią ochronę przed hałasem oraz szacowany efekt tych działań. Dodatkowo powinno być także przygotowane streszczenie części opisowej w języku niespecjalistycznym.
Z czego powinna składać się część graficzna map dla dużych miast zgodnie z nowym Rozporządzeniem?
Część graficzna zawiera 7 map: mapę emisyjną dla dróg i linii kolejowych, mapę imisyjną, która charakteryzuje ogólny stan środowiska z poziomami hałasu, mapę terenów objętych ochroną akustyczną, mapę terenów zagrożonych hałasem, gdzie jest przekroczony dopuszczalny poziom hałasu, mapy z rezultatami działań, mapę granic miasta i mapę zaludnienia. Mapy powinny być w zdefiniowanych przez Rozporządzenie skalach. Podobnie jak w poprzedniej wersji Rozporządzenia dla konkretnych poziomów są zdefiniowane kolory na mapach.
Co powinno znaleźć się w mapach dla ciągów komunikacyjnych zgodnie z nowym Rozporządzeniem?
Zgodnie z załącznikiem 2 rozporządzenia w mapach powinny znaleźć się szczegółowe dane podmiotu sporządzającego mapę, charakterystyka terenu, identyfikacja źródeł hałasu z szczegółowymi informacjami. Podobnie jak w przypadku dużych miast w mapach powinna być informacja o uwarunkowaniach akustycznych, metodach pomiarowych i obliczeniowych. Wyniki powinny składać się z pomiarów hałasu i kalibracji modelu obliczeniowego. Dodatkowo do mapy musi być dołączona analiza pomiarów – wyznaczenie terenów zagrożonych, wskazanie liczby ludności i liczby lokali mieszkalnych narażonych na przekroczenia hałasu, a także powierzchni obszarów narażonych na hałas. Mapa powinna proponować działania w zakresie ochrony i oszacować efekty tych działań. Identycznie jak dla dużych miast należy przygotować streszczenie w języku niespecjalistycznym.
Z czego powinna składać się część graficzna map dla ciągów komunikacyjnych zgodnie z nowym Rozporządzeniem?
Część graficzna powinna zawierać co najmniej 5 map: mapę emisyjną dla dróg i linii kolejowych, mapę imisyjną, która charakteryzuje stan środowiska, mapę terenów objętych ochroną, mapę terenów zagrożonych i mapy z rezultatem działań. Podobnie jak w załączniku 1szym mapy muszą być w odpowiedniej skali i z odpowiednimi kolorami.
Jaki jest efekt powstawania map hałasu?
Efektem takiej mapy jest dodatkowo zaplanowanie działań, które można wdrożyć na potrzeby ochrony przed hałasem i przewidywany skutek tych działań. W związku z przedstawieniem planowanych działań tworzy się też mapę z przewidywanymi rezultatami. Miejsca, które mogą generować większy hałas, takie jak linie komunikacyjne, porty, lotniska czy obiekty, w których prowadzona jest działalność przemysłowa są objęte dodatkowymi mapami.
Co składa się na Program Ochrony Przed Hałasem?
Strategiczne mapy hałasu są punktem wyjścia dla stworzenia programu ochrony przed hałasem. Program obejmuje działania wprowadzone, zaplanowane na najbliższe 5 lat oraz plany długoterminowe. Ponadto program określa też obszary terenów cichych. Za stworzenie map hałasu odpowiedzialny jest Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, zaś za opracowanie programu ochrony przed hałasem marszałek województwa. Dalej program ten jest przekazywany Komisji Europejskiej.
Jaką wartość dla mieszkańców niosą mapy hałasu?
W programie ochrony przed hałasem wykonuje się obliczenia wskaźników długookresowych, które na dalszym etapie pozwalają wyznaczyć całkowitą liczbę osób dotkniętych szkodliwymi skutkami hałasu.
Na jakich wskaźnikach opiera się strategiczna mapa hałasu?
Dla dróg i linii kolejowych na potrzeby mapy emisyjnej w strategicznej mapie hałasu określa się dobowe natężenie ruchu uśrednione z poprzedniego roku kalendarzowego. Mapa imisyjna charakteryzuje stan akustyczny środowiska. Pomiar wykonywany jest 4 m nad poziomem terenu i jest wyrażony wskaźnikiem LDNW lub LN. Aby wyznaczyć wskaźnik LDWN wykorzystuje się następujący wzór:
Jak czytać mapy imisyjne?
Wyniki pomiarów są przedstawione na mapach przy użyciu kolorów. Ciche tereny o poziomie hałasu mniejszym niż 50 dB oznaczone są na żółto, zaś te najbardziej zagrożone hałasem powyżej 80 dB oznaczone są kolorem ciemnoniebieskim.
Warto tutaj wziąć pod uwagę, że zgodnie z zaleceniami WHO [who Guidelines on community noise 1999 r.] bezpieczny hałas w porze dziennej to maksymalnie 50-55 dB, zaś w porze nocnej 40-45 dB.
W jaki sposób mapy określają narażenie na hałas?
W aktualnej – czwartej rundzie – tworzenia map strategicznych skutki są wyznaczane zgodnie z załącznikiem 3 wyżej podanej dyrektywy. Zadeklarowane są trzy wskaźniki – znaczna uciążliwość, znaczne zaburzenia snu oraz choroba niedokrwienna serca.
Jakie są dopuszczalne poziomy hałasu?
Poziomy dopuszczalne w Polsce zdefiniowane są na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dn. 14 czerwca 2007 r. Rozporządzenie dzieli dopuszczalne poziomy ze względu na rodzaj terenu i na źródło hałasu. Najbardziej restrykcyjnymi wymaganiami są objęte takie budynki jak uzdrowiska, szpitale poza miastami, ośrodki dla dzieci i młodzieży, domy opieki społecznej czy zabudowa jednorodzinna. Najwyższe dopuszczalne wartości są dla miast powyżej 100 tys. mieszkańców.
Dopuszczalne poziomy hałasu szczególnie dla obszarów mieszkaniowych są podstawą do określenia zagrożeń akustycznych dla mieszkańców danego obszaru. Jeżeli znajdujemy się w takim obszarze lub nasz komfort akustyczny jest zaburzony możliwe jest zlecenie wykonania pomiarów hałasu. Laboratorium Badawcze SVANTEK zajmuje się m. in. tworzeniem strategicznych map hałasu i oceną hałasu.
Jaki wkład Laboratorium Badawcze SVANTEK w strategiczne mapy hałasu?
Laboratorium Badawcze SVANTEK na potrzeby zarządców lotnisk i dróg głównych oraz powiatowych opracowuje strategiczne mapy hałasu. Nasze mapy spełniają wytyczne odpowiednich Rozporządzeń, a także zawierają obszerne opisy przestrzeni objętej mapą oraz dokładne analizy techniczne i funkcjonalne lotnisk czy dróg. W mapach można znaleźć dokładny opis metodyki pomiarowej, wykorzystany sprzęt, wykonane pomiary i uzyskane wyniki.
